Foto Mees Dekker, Zelhem
Bron: Rijksmonumentenregister
Omschrijving
HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG. De historische parkaanleg rond kasteel Vorden maakt deel uit van het karakteristieke Achterhoekse hoeven- of kampenlandschap, dat gekenmerkt wordt door met bomen of hagen omzoomde bouw- en weilanden, die soms verhoogd gelegen zijn en waarin verspreid liggende boerderijen een rustiek accent vormen. Het landschappelijke karakter van de aanleg rond huis Vorden wordt in hoge mate bepaald door deze karakteristieke landbouwgronden en bijbehorende boerderijen, zij worden afgewisseld met loofbos, slingerende waterlopen en singels. Samen vormen deze elementen een bijzonder fraai en gevarieerd landschap, dat zich vanaf de diverse wandelpaden, singels en lanen steeds anders voordoet. Ook op het kasteel in het noordelijke deel van de aanleg en de diverse boerderijen zijn vanuit het park fraaie gezichten geprojecteerd. Als zodanig is het park van Vorden een goed voorbeeld van een 19de-eeuws landschappelijk park, waarbij de landelijke schoonheid van de omgeving richtinggevend was voor het ontwerp en in het ontwerp optimaal werd benut. In het park staan nog talrijke oude bomen, onder andere een drie- tot vierhonderd jaar oude linde, waar Lodewijk XIV volgens de overlevering onder gerust zou hebben.
Dwars door deze landschappelijke aanleg strekt zich van het kasteel tot aan de zuidelijke grens van het landgoed een lange formele zichtlaan uit. De laan kruist onderweg twee waterlopen die van oudsher het park van oost naar west doorsnijden, de Vordense beek en de Hissink Beek (vergraven en sindsdien Veengoot genoemd). Ter hoogte van de Vordense Beek voert de zichtlaan over een bakstenen rondboogbrug uit 1727. Tot het begin van de 20ste eeuw voerde de laan voorbij de brug door een grote moestuin annex boomgaard.
De formele gracht rond het huis is aan het einde van de 19de eeuw voorzien van een landschappelijke slinger in noord-oostelijke richting; deze kreeg een beëindiging in de vorm van een siergrot (1874), afgezet met zwerfstenen.
Ten oosten van het hoofdgebouw, in de Vordense Beek nabij de Schuttestraat, bevinden zich nog restanten van een oude watermolen. Het gaat om twee kademuren aan weeerszijen van de beek, opgetrokken uit rode baksteen. De kademuren zijn in 1999 zover hersteld dat totaal verval is voorkomen. Ook de drempel van de sluis is nog aanwezig. Gelijktijdig zijn in 1998/’99 de molenkolk en de zuidelijke beekloop hersteld.
Waardering
De HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Huis Vorden is van algemeen belang:
– vanwege de gracht rond het kasteel, waarvan de noordoostelijke tak eindigt in een siergrot;
– vanwege de integratie van bestaande lanen- en waterlopenstelsels in de landschappelijke aanleg;
– vanwege de lange, formele zichtlaan vanaf het kasteel in zuidelijke richting;
– vanwege de aanwezigheid van monumentale boomgroepen en solitairen uit de 17de, 18de en 19de eeuw;
– vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats;
– vanwege de beeldbepalende, landschappelijke en cultuurhistorische waarde van het landgoed voor de omgeving van Vorden.