Bron: Stichting de Vrienden van de Parel van Baak
De St. Martinus is een neogotische kerk, in 1890 onder architectuur van Dr. Alfred Tepe gebouwd voor 500 gelovigen.
Het heeft authentieke gebrandschilderde kerkramen, indrukwekkende hoofd- en zijaltaren, alsmede vele andere klassieke interieurelementen.
Bron: Rijksmonumentenregister
St. Martinus. Driebeukig neogotische pseudobasiliek door Alfred Tepe, gewijd 1892.
Driezijdig gesloten transeptarmen en diagonaal geplaatste kapellen in de hoeken tussen transept en koor.
Toren met twee diep liggende, geprofileerde spitsboognissen in ieder gevelvlak en hoge naaldspits.
Het bij een restauratie wit geschilderde interieur heeft ronde pijlers en kruisribgewelven.
Neogotische altaren, beelden en triomfkruis uit de ateliers van het St. Bernulphusgilde.
Eenklaviers orgel.
In 1788 door A. Meere te Utrecht gemaakt voor de R.K. kerk De Liefde in Amsterdam.
In 1892 geplaatst en verbouwd door de Gebr. Gradussen te Winssen.
Een hardnekkige anekdote
Op 21 juli 1868 stierf de laatste baron, Ernestus W. F. C. van der Heyden. Op de dag van zijn overlijden had deze “Heer van Baak” in het bijzijn van meneer de kapelaan Glaudemans, tuinman Grotenbreg en notaris van Tricht zijn testament opgemaakt.
Toen de notaris het testament voorlas, zou de kapelaan de heer van Baak ondersteund hebben zodat hij enigszins rechtop zat. De notaris zou voorgelezen hebben: ”… te schenken aan de R.C. Kerk van Baak 5.000 gulden vrij van rechten…”. Bij het horen hiervan zou de kapelaan gezegd hebben ”Mijnheer het was toch 50.000 gulden?” Daarbij zou hij met zijn hand ervoor gezorgd hebben dat het hoofd van de stervende heer van Baak een goedkeurende knikkende beweging maakte; het bleek ook diens laatste beweging te zijn. Daarop zou de notaris het getal 50.000 gulden genoteerd hebben.
Ofschoon de juistheid van dit verhaal enigszins in twijfel wordt getrokken, spreekt het verhaal tot de verbeelding. Maar 20 jaar later… toen Antonius van den Bosch tot pastoor van Baak benoemd werd, heeft deze op verzoek van de aartsbisschop en met gebruikmaking van dit legaat de huidige kerk gebouwd. De pastoor wenste de kerk te plaatsen bij de Zutphen-Emmerikseweg “opdat de nieuwe kerk niet in eenen hoek, maar geheel vrij zou komen te liggen”. De nieuwe heer van Baak, Gerhardus Antonius Helmich en zijn echtgenote Engelbertha van Middachten tot Frieswijk dachten daar anders over. Ze wilden vanuit het ”Huis te Baak” het “gezigt op de nieuwe kerk hebben”. Daarom werd het terrein gekozen waar de kerk nu staat en er werd bepaald dat “het huis van Herfkens zoude worden afgebroken en elders geplaatst worden zonder nogthans het gezight op de nieuwe kerk te belemmeren”. In opdracht van G. A. Helmich is het huis van Herfkens verplaatst en met dezelfde stenen herbouwd aan de overzijde van de Wichmondseweg, waar nu het lunch- en eetcafe “Het Wapen van Baak” staat. Café en Kerk dateren dan ook uit het jaar 1890 al zal het café vast iets eerder zijn gereedgekomen. Met recht kan dan ook gesproken worden over de “kerk tegen over het café”, in plaats van “het café tegenover de kerk”.