Bron: Rijksmonumentenregister
Ned. Herv. KERK (St. Petrus en Paulus). In oorsprong 15e eeuwse pseudobasiliek op pijlers met romaanse toren uit XII. De zijbeuken zijn in later tijd gesloopt. De kerk heeft thans een stucplafond.
Inventaris: Preekstoel XVII B. Eenklaviers orgel, in 1740 gemaakt door M. van Deventer. In 1977 gerestaureerd door S.F. Blank. De originele dispositie werd hersteld, de 19e eeuwse wijzigingen van de kas bleven gehandhaafd.
Mechanisch torenuurwerk Gebr. Van Bergen, Midwolda, 1926, later voorzien van elektrische opwinding.
Op de website Begraafplaatsen Hoog-Keppel & Drempt is meer informatie over de geschiedenis van de kerk vastgelegd.
Hoog-Keppel, Peterus en Pauluskerk, Van Panhuysbrink 11
De Petrus en Pauluskerk of dorpskerk ligt aan de Burg. van Panhuysbrink en vormt daarmee het hart van het dorp. De kerk is omgeven door een pittoreske, eeuwenoude begraafplaats.
De plek waar nu de kerk staat – op het hoogste punt in de wijde omgeving – is vermoedelijk de oorspronkelijke nederzetting Keppel met de burcht, een tijnshof / cijnshof (heerlijk recht op het innen van belasting) en een kapel. De oudste vermelding van de kerk is een akte van 9 augustus 1310. Daar staat dat Wolter van Keppel een nieuw altaar schonk, dat in de kapel van Keppel werd opgericht ter ere van Maria. Dit betekent dat de stichting van de kerk terug zou kunnen gaan tot de elfde, misschien tiende eeuw. In 1392 kreeg de parochie van Olden Keppel van bisschop Floris van Utrecht toestemming om de kapel te vervangen door een echte kerk, mits die gewijd zou worden aan de heiligen Petrus en Paulus. Dat gebeurde al spoedig daarna en aldus werd het huidige kerkgebouw opgericht.
Met de tufsteen die vrijkwam bij de sloop van de kapel, werd de toren gebouwd in romaanse stijl en met nieuwe bakstenen werd de kerk in de vorm van een drie-beukige pseudobasiliek opgetrokken in gotische stijl.
Hoe de onttakeling van het kerkgebouw daarna is verlopen, is niet nauwkeurig na te gaan. Het is bekend dat men rond 1740 de noordbeuk en later die eeuw de zuidbeuk van de kerk sloopte. Door de sloop van de beuken zijn de grafkelders van de Van Pallandts en de Van Schuylenburchs buiten de kerk komen te liggen.
Later is achter de preekstoel nog een muur gebouwd om koor en schip van de kerk te scheiden. Het is nu een een-beukige kerk met driezijdig gesloten koor. Over de veranderingen in het interieur van de kerk is van de 16de tot de 19de eeuw weinig opgetekend.
De huidige Petrus en Pauluskerk is dus een 15de-eeuwse laatgotische pseudo-basiliek, oorspronkelijk met zijbeuken. De romaanse toren stamt uit de 12de eeuw en heeft twee geledingen met een ingesnoerde spits. Het benedendeel is van tufsteen en heeft een romaanse ingang tot alleen de toren.
Door allerlei overige verbouwingen en aanpassingen oogt de kerk uitwendig wat ‘verminkt’. Maar dat dwingt ook weer respect af voor de ingrijpende gebeurtenissen die de kerk heeft ondergaan. In de noord- en zuidmuur kunt u de dichtgemetselde pijlerarcaden nog zien, die vroeger de lage zijbeuken verbonden met het middenschip. In de vulmuren van de wijde bogen zitten nu vensters met gietijzeren harnassen.
Aan de buitenkant van de dorpskerk ziet u nog de vierkante pijlers met geprofileerde kraagstenen waarop vroeger de gewelven van de zijbeuken ontsprongen.
Het gepleisterde interieur met zijn stucplafond (vermoedelijk aangebracht in 1815) vormt een zaalkerk van de toren tot de wand die de koorsluiting afscheidt. De kerk herbergt twee 16de-eeuwse grafzerken.
De eikenhouten preekstoel is achtkantig, met toogpanelen en Ionische hoekpilasters, naar de stijl te oordelen tweede helft van de 17de eeuw. Het orgel, gebouwd door ‘Matijs van Deventer Orgelmaeker tot Nimegen’, is een geschenk uit 1740 van Baron van Pallandt van Keppel.
In de periode 2004-2012 is restauratief onderhoud gepleegd en in 2011 is de kerk geheel gerestaureerd. De houten gebinten van de kap zijn deels vernieuwd, het stucwerk van de kerkzaal is gerestaureerd, de consistorie (het vroegere koor) is in de oude staat teruggebracht, het hele interieur is geverfd en gesausd, het metselwerk buitenom is waar nodig aangepakt en opnieuw gevoegd en er zijn nieuwe afdekplaten op de steunberen aangebracht.
Bron: Brochure Open Monumentendag Bronckhorst 2016
Over de dorpskerk van Hoog-Keppel is een artikel verschenen in editie 5 december 2011 van de Hessencombinatie.
Sinds 1865 werd de tijd in Hoog-Keppel bepaald door wat de wijzers op de kerktoren van de Dorpskerk aangaven. Maar na ruim 150 jaar achtte de Stichting Gelderse Kerken het toch tijd de grote wijzerplaten van een nieuwe laklaag en vernieuwde wijzers te voorzien. Daarvoor moest alles met een hoogwerker van de toren verwijderd worden en afgevoerd naar de werkplaats van de fa. Eijsbouts te Asten, het bedrijf dat om deze activiteiten wereldnaam heeft gekregen. Na enkele weken daar te zijn behandeld kon in november 2021 de plaat met vernieuwde wijzers weer teruggeplaatst worden, nu heel modern voorzien van ledlampjes die bij donker de tijd helverlicht weergeven.