Bron: Rijksmonumentenregister
Muldershuis met boerderij en oudere aangebouwde schuur. Op het erf een oud pompje.
Brochure Open Monumentendag Bronckhorst 2017
Wanneer je een boerderij mag bekijken is het altijd weer een verrassing wat je bouwhistorisch te zien krijgt. Meestal loop ik eerst rond de boerderij en daarna bekijk ik de deel, de kap, de kelder en soms ook de andere vertrekken.
Vooraf onderzoek ik nooit de geschiedenis van een boerderij om al kijkende te ontdekken wat de geschiedenis zou kunnen zijn. Want regelmatig kom je een sluitsteen tegen boven de deeldeur of een herdenkingssteen van de eerste steenlegging waarin een datum is vermeld die aangeeft dat de boerderij die datum, dat jaar, ook is gebouwd. Zo ook hier.
De omschrijving in het Rijksmonumentenregister is erg summier. Er staat alleen vermeld: ‘Muldershuus met boerderij en oudere aangebouwde schuur. Op het erf een oud pompje. Het komt vaker voor dat de redengevende omschrijvingen summier zijn opgesteld.
Volgens ‘Over de drempel van 1996’, een uitgave van de Historische Vereniging Steenderen (1996), in het artikel over het ‘Muldershuis’ kent het huis diverse bouwfasen. Volgens het artikel was het oorspronkelijk een ‘los hoes’, en ‘is het voorhuis later tegen de rechtse schuur gebouwd en niet andersom, zoals we zouden kunnen veronderstellen’.
De kern van een ‘los hoes’ bestaat uit ankergebintbalken waarover een steile sporenkap werd aangebracht. De benaming hallenhuis is het equivalent van los hoes. Bij een krukboerderij wordt een zijde opgetild; bij een dwarsvoorhuis wordt dit een T-model, in deze streek ook IJsselhoeve genoemd.
Rondgaande zijn mij enkele bouwhistorische zaken opgevallen. Ook valt op dat de schuur aan de rechterzijde is gebouwd intwee fasen; dat wijzen de merktekens in de ankergebinten uit. De muur van de linkerzijgevel in de schuur is een oude gevoegde muur met ankers en heeft een buitenkozijn met raam wat duidt op een eerdere buitenmuur. Opvallend is ook dat de oude deel van het hallenhuis aan de achterzijde ouder is dan het voorhuis.Het hallenhuis aan de achterzijde is eerder gebouwd dan de sluitsteen in de achtergevel aangeeft.
Gelet op de kelder en de trap in de kelder is het hallenhuis begin 1800 uitgebreid tot een krukboerderij. Rond 1844, vermoedelijk gelijk met het aanbrengen van de nieuwe achtergevel, heeft men de krukboerderij uitgebouwd tot een T-model. Dit mede gelet op de kap van het voorhuis die rond die tijd in zijn geheel is vernieuwd over de volle lengte daarvan.
De schuur heeft in het oudste gedeelte in de ankergebinten aan de straatzijde telmerken die stammen uit het begin van de 16e eeuw. In het achterste gedeelte zijn de telmerken uit het einde van de 19e eeuw. In 1810 zijn de lemen, met houtversterkte wanden van het oudste gedeelte vervangen door metselwerk.
Gezien de maatvoering klopt het ook dat de schuur in de tweede helft van de 19e eeuw is uitgebreid.
Bij de molen zou rond 1830 naast de standaardmolen een rosmolen zijn gebouwd.
Laatst genoemde staat nog niet op de kadastrale kaart van destijds aangegeven. Gelet op de maatvoering van de schuur bij het molenaarshuis, het vierkante oppervlak en de
ankergebinthoogte, is vermoedelijk deze schuur daarvoor gebruikt.
De ankergebintconstructie in het hallenhuis heeft telmerken van ovaaltjes en korte streepjes die stammen uit het begin van de 16e eeuw. De eikensporen van het achtergedeelte zijn voorzien van merktekens die ook stammen uit het begin van de 16-eeuw.
Voor het vergroten van de schuur heeft men gebruik gemaakt van bestaande gebinten die men in hoogte bij de bovenplaat met klossen heeft aangepast. Om die klossen heen is een stalen strop aangebracht.
Wanneer de rosmolen uit de schuur is verwijderd, is niet duidelijk; vermoedelijk is dat gebeurd in 1954 toen een bouwvergunning is verleend voor het plaatsen van varkenshokken in de bestaande schuur. De rosmolen was toen al niet meer aangegeven op de aanvraag.
© Wim Jansen
