Korte wandeling door Bronkhorst
Vertrek vanaf de Bronkhorster kapel.
De start van de korte wandeling in Bronkhorst is op het Gijsbertplein 1344. Hier vinden we de Bronkhorster kapel.
De monumentale stadspomp op dit plein werd op 2 mei 1964 door de ANWB geschonken ter gelegenheid van de restauratie van het stadje Bronkhorst. De pomp kwam op de plek waar voordien ook een eeuwenoude pomp heeft gestaan, deze was in zeer slechte staat en is destijds afgebroken.
Links in het straatwerk verwijst een ronde gietijzeren plaquette naar het voormalig kasteel. Het straatwerk hier naar toe bestaat nog uit veldkeien.
We blijven nog even op het Gijsbertplein 1344, boven de ingangsdeur van café-restaurant ’Het Wapen van Bronckhorst’, midden 19de eeuw, hangt een schild met het wapen van de Heren van Bronckhorst. Richting Onderstraat bij het kruispunt, met aan de linkerkant restaurant ’De Gouden Leeuw’, staat rechts een handwijzer die de afstand weergeeft in loopuren i.p.v. kilometers.
Op het terras bij restaurant ’Het Wapen van Bronckhorst’, staat een lindeboom die in 1898 geplant is, ter gelegenheid van de kroning van voormalig koningin Wilhelmina. Rechts staat de Beatrixboom, geplant op 31 januari 1988, ter ere van de 50e verjaardag van onze voormalige koningin, een bronzen plaquette herinnert aan dit feit.
We lopen naar de toegangsdeur van de kapel. Rechts naast de toegangsdeur hangt een bordje waar op staat dat deze kapel tegenwoordig eigendom is van de Stichting Oude Gelderse Kerken en een blauwwit schildje geeft aan dat de kapel een rijksmonument is. De kapel wordt voor het eerste genoemd in 1344, bij een akte van 23 april 1344 van Gijsbert V. De kapel heeft vanaf 1834 dienst gedaan als lagere school, met het plein met de drie lindebomen als schoolplein. Tot 1932 en in 1954 werd besloten om er een maal per maand weer een kerkdienst te houden en tevens te gebruiken als een soort dorpshuis. De restauratie begon in 1960 en op 2 maart 1962 wordt de gerestaureerde kapel door het gemeentebestuur in gebruik overgedragen aan de Hervormde Gemeente Steenderen. Vanaf dat moment is het gebouw in gebruik voor diensten en exposities en voor bezichtiging geopend. Voor de restauratie van deze middeleeuwse kapel werd teruggegrepen op een tekening uit 1743 van Jan de Beyer.
We gaan rechtsaf de Kasteelweg op en lopen door het hek van het voormalige kasteel en vervolgens onze weg links van het pand op nummer 5. Hier waren destijds de paardenstallen en het koetshuis gevestigd van het kasteel Bronkhorst. Het was tevens de woning van de jachtopziener. Het gebouw is na afbraak van het kasteel en buitenhuis thans in gebruik bij Staatsbosbeheer.
Voorbij het koetshuis is aan de rechterkant de opgang naar de kasteelheuvel. Gemarkeerd door twee zware ijzeren ballen met ijzeren ketting, gaat een pad omhoog naar de kasteelheuvel.
Onderweg naar de heuvel zijn op afgeschuinde palen plaquettes aangebracht met de geschiedenis van het kasteel.
Boven op de kasteelheuvel staat een ijzeren maquette van het voormalig kasteel. Van hieruit zijn opnieuw zichtlijnen gemaakt naar de omgeving zoals die vroeger ook aanwezig waren.
De naam Bronkhorst werd al omstreeks het jaar 1000 voor het eerst vermeld toen een nazaat van Bruncharus, de eerste graaf van Hameland, een nederzetting zou hebben gesticht.
Het kasteel werd omstreeks de 14e eeuw gebouwd en was ooit een van de belangrijkste kastelen in de Achterhoek. Het hoog gelegen kasteel, omringd door een gracht, bood uitzicht over de gehele omgeving met zicht op de toren van Brummen, de IJssel en uiterwaarden tot de Walburgtoren van Zutphen. Deze mooie zichtlijnen zijn nu weer in ere hersteld, met de renovatie van de kasteelheuvel.
Bij het kasteel hoorden naast vele landerijen en boerderijen o.a. een koetshuis met stalling, een voorpoort waardoor men via een houten brug het kasteel kon binnen komen, een tuinmanshuis en een boomgaard. Een en ander volgens een taxatierapport van landmeter W. van Ommeren van 19 maart 1792, in opdracht van de Rekenkamer van Gelderland gemaakt. Het rapport vermelde destijds al dat het kasteel in zeer vervallen staat verkeerde.
Op een publieke veiling die hierop volgde bracht het kasteel fl. 95.000,00 op. Koper was Frederik Albert graaf van Limburg Stirum.
In 1803 werd het geheel weer opnieuw verkocht. De opeenvolgende eigenaren waren C.J. Wolterbeek tot 1824 en H.J. Ketjen, koopman uit Doetinchem. Ketjen liet het kasteel in 1828 afbreken en van de middeleeuwse bouwmaterialen op deze plek een buitenhuis bouwen. Op 19 maart 1830 werd het buitenhuis verkocht aan D. de Haas. Op 8 augustus gaat het huis over aan de familie Metelerkamp, waarvan mw. A.M. Metelerkamp-jonkvrouwe Den Tex in 1944 overleed. Het huis was inmiddels in 1904 afgebroken.
Sinds 1962 is de Staat der Nederlanden eigenaar van boerderij Kasteelweg 2 en is de kasteelheuvel van Staatsbosbeheer.
Doorlopend en de heuvel afdalend, gaan we onder aan linksaf. We lopen via een gedeelte van de voormalige kasteelgracht weer terug naar ons startpunt op het Gijsbertplein 1344 en via de Onderstraat, langs ’De Gouden Leeuw’ naar de Joodse begraafplaats.
Bij de Gouden Leeuw in de Onderstraat stond vroeger de Steenpoort bij de stadsgracht, die onder het huidige pand van het restaurant ’De Gouden Leeuw’ heeft gelopen. Een gietijzeren plaquette in de bestrating geeft dit aan.
Op de kruising aangekomen van de Molenstraat, Onderstraat en ’t Hof zien we een ANWB-handwijzer. Hier gaan we linksaf ’t Hof op. Rechts een houten handwijzer met de tekst, Joodse begraafplaats. Na enkele nieuwbouw huizen uit de jaren 1940 en 1950 gaat de weg links over in een zandweg, Maneveld, links aanhouden. Na ongeveer 75 meter staat hier het bordje Joodse begraafplaats. De heren worden verzocht op de begraafplaats een hoofddeksel te dragen. Door de smeedijzeren toegangspoort, komen we op de begraafplaats met in de rechter hoek het baarhuisje, in het joods het metaheirhuisje (huis ter reiniging). Hier is ook nu nog de baar opgeslagen, de deuren zijn voorzien van gesmede roosters.
De laatste begrafenis vond hier in 1963 plaats, volgens de Joodse jaartelling het jaar 5723, dit was de begrafenis van mevrouw Eva Zeligman, weduwe van Bernhard Izaak Aussen. Zij werd geboren op 2 januari 1894 in Meersen Dld.
De laatste begrafenis vond hier in 1963 plaats, volgens de Joodse jaartelling het jaar 5723, dit was de begrafenis van mevrouw Eva Zeligman, weduwe van Bernhard Izaak Aussen. Zij werd geboren op 2 januari 1894 in Meersen Dld.
Alle grafzerken hebben aan de bovenkant verschillende geprofileerde afwerkingen. De smeedijzeren hekwerken rondom twee graven zijn gerestaureerd. Elke Joodse bezoeker die het graf van overledenen bezoekt legt een steentje boven op de grafsteen. Bij het verlaten van de begraafplaats wordt u verzocht de poort weer te sluiten. We gaan nu rechtsaf tot de Onderstraat en kunt u weer naar uw vertrekpunt.