Van Ludger tot Lamberti

Tijdens restauratiewerkzaamheden werden in de Lambertikerk de fundamenten van de voormalige Ludger-kapel blootgelegd.(Illustratie: Gijs Boelaars)

Van Ludger tot Lamberti

Bronckhorst – Het was in de dagen van keizer Karel de Grote … Het lijkt alsof er nu een evangelie wordt geschreven. Dat is niet het geval, maar daar ergens ligt wel het begin van de naam Salehem, gegeven aan de verzameling boerderijen die in het gebied rond het huidige Zelhem stond.

De monnik Ludger kreeg rond het jaar 800 na Chr. de opdracht van keizer Karel om de missie van Bonifatius voort te zetten: verspreiding van het Christendom. Bonifatius was ermee begonnen in Dokkum en daar eindigde zijn tocht ook; hij werd door de Friezen vermoord. Daarvan geleerd hebbende kreeg Ludger steun van een groep soldaten om veilig door het oosten van het land te reizen.

Strategisch
Op zijn tocht door Oost-Nederland trok Ludger van Drachten via Joure, Kampen, Zwolle, Deventer en Vierakker naar Zelhem Zijn opdracht was om in die plaatsen kerken te stichten. Vierakker en Zelhem waren plaatsen van strategisch belang. Bij Vierakker was een doorwaadbare plaats in de IJssel; Zelhem lag op een kruispunt van destijds belangrijke wegen.
De kapel van destijds bood een (staan)plaats aan zo’n veertig gelovigen. Met het stichten van deze kapel in Salehem, nu Zelhem, en de verbinding van Ludger met het bisdom Münster ontstond er een band tussen die plaatsen. De huidige boerderij Smedekinck wordt rond het jaar 1340 ook al genoemd als eigendom van het bisdom Münster.

Zelhem Markt 2 Lambertikerk. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / nr 025056 E.H. Ter Kuile 1948

Bouw en restauratie
In de loop der eeuwen is het kapelletje van Ludger uitgebreid tot het formaat kerk dat het nu is: de Lambertikerk.
De ankers in de toren geven het jaartal 1662 aan. Dat was het jaar waarin veelomvattende restauratiewerkzaamheden werden afgerond: de westgevel was opnieuw opgebouwd, de zijbeuken tot aan de toren hersteld zodat kerk en toren weer met elkaar waren verbonden. Daartoe diende de toren met zo’n drie meter te worden opgebouwd.
In 1674 werd Zelhem getroffen door noodweer. De toren werd door blikseminslag deels vernield. Voor wederopbouw werden door de verkoop van aan de kerk behorende grond financiële middelen gevonden.
Ook in 1946 moest de kerk na de bombardementen in 1945 worden gerestaureerd. Binnenin de kerk vond men toen de zware fundamenten van het door Ludger gestichte kerkje.

Vanwege het dalende aantal kerkbezoekers worden nu plannen gemaakt om het gebouw een ontmoetingsplaats te laten zijn voor de gehele Zelhemse gemeenschap zodat de kerk ook in de komende eeuwen in alle opzichten het middelpunt van het dorp zal zijn.

Zelhem Markt 2 Lambertikerk. Kopergravure uit 1743 door Hendrik Spilman naar een tekening van Jan de Beijer.